چرا فرزند ما به فن بیان نیاز دارد؟

خوشبختانه اکثر پدر و مادرها، به اهمیت فن بیان و لزوم برخورداری فرزندشان از این مهارت، واقف اند. اما معمولاً این آگاهی، در حد آگاهی باقی می ماند و هیچ اقدامی برای بهبودِ این مهارتِ کلیدی در کودکان و نوجوانان صورت نمی گیرد. طبیعی ست که نقصِ چنین مهارتی، مشکلاتی را هنگام ارتباط بچه ها با والدین و دوستان شان بوجود می آورد که باعث اذیت هر دو طرف می شود.

 

 

فن بیان یعنی چه؟

به مهارت‎هایی که باعث حرف زدنِ بهتر و انتقالِ منظور می شود، فن بیان می گوییم. اگر بخواهیم تعریف دقیق تری داشته باشیم، فن بیان، مجموعه ای از تکنیک‎های گفتاری و رفتاری ست که بصورت بیان، لحن و زبان بدن ظاهر می شود تا به بهترین شکل، احساس، پیام و منظورِ ما را به مخاطب منتقل کند.

 

 

پیامدهای ضعف در فن بیان بچه ها

برخی از پیامدهای ضعف در فن بیان بچه ها شامل موارد زیر است که در ادامه ی این مقاله، هر یک از آنها را بیشتر توضیح خواهیم داد:

 

• بیانِ جویده جویده و ناواضحِ کلمات
• بکار بردن جملات مبهم و نامناسب
• ناتوانی در انتقال منظور خود و کلافه شدن
• ضعف در ارتباط کلامی با هم سن و سالان
• ناتوانی در درخواست‎های عادی از معلم یا دوستان
• ناتوانی در “نه” گفتن و انجامِ کارِ نادلخواه

 

 

 

بیانِ جویده جویده و ناواضحِ کلمات

واقعیت اینست که بسیاری از کودکان و نوجوانان (و حتی بزرگسالان) قادر به بیانِ درست و واضحِ کلمات نیستند. آنها برخی حروف را بصورت ناواضح تلفظ می کنند، حرفِ آخر کلمات را می خورند و بیانی جویده جویده دارند. گویی کلمات به دهانِ آنها می آید و سپس جویده شده و ناقص، خارج می شود.

برای درک کلماتِ بعضی از بچه ها باید به دقت به آنها گوش دهید و گاهی مجدد بخواهید که حرف‎شان را تکرار کنند. دلیل این امر، باز و بسته نکردنِ دهان و در واقع، ضعفِ اندامِ تولید صدا در آنهاست که به معنیِ فن بیانِ ضعیف است.

 

 

بکار بردن جملات مبهم و نامناسب

هدف از فن بیان، فقط زیبا حرف زدن نیست، بلکه تواناییِ پیدا کردن کلماتِ مناسب و ساختنِ جملاتی‎ست که منظورمان را بهتر انتقال می‎دهد و حق مطلب را ادا می‎کند. فن بیان به فرزند ما کمک می‎کند تا از کلمات و جملات مناسب‎تری استفاده نماید.

گاهی فرزندِ ما جملاتی می گوید که ما از آن چیزی نمی فهمیم. او با جمله سازی های آشفته و مبهم، سعی می کند منظورش را بگوید، اما قابل درک نیست. مسئله اینست که او در جمله‎سازی و بیان منظور خود، با مشکل مواجه ‎است.

گاهی هم از جملات نامناسبی استفاده می کند که نیتش را وارونه نشان می دهد. مثلاً بجای اینکه به مهمان بگوید: “تا کی خونمون می مونید؟” می گوید: “کی می رید؟” یا می خواهد بگوید که شاید فلانی خیلی دیر برگردد، اما می گوید: “شاید فلانی دیگه نیاد!”

 

 

 

ناتوانی در انتقال منظور و کلافه شدن

خیلی اوقات، دلیل عصبانیت فرزند ما (و خودمان) اینست که نمی‎تواند کلمات مناسبی پیدا کند تا منظورش را از طریق آنها انتقال دهد. مغزِ او مفهومی را درک می کند و برای ابرازِ آن به سایرین، با مشکل مواجه می شود.

مثلاً معلم فکر می کند که او عمداً دفترش را نیاورده، چون مشق هایش را ننوشته است، یا خواهرش فکر می کند که او قصد اذیت کردنِ او را دارد، یا همکلاسی اش غلط گیر او را گرفته و یادش رفته پس دهد. در این موارد، نیاز است توضیحی دهد که قانع کننده باشد، اما برای او یک چالشِ سخت است.

از آنجا که حرفی در سینه دارد که از ابراز کردن و انتقال دادن آن ناتوان است، احساساتی شده و شروع به داد و فریاد می‎کند یا سراغ کلمات زشتی می‎رود که دمِ دست اوست و تا حدی می‎تواند احساسات او را بروز دهد. حتماً تأیید می‎کنید که این حالت، زیبنده نیست.

 

 

ضعف در ارتباط کلامی با هم سن و سالان

یکی از نیازهای طبیعی کودکان، برقراری ارتباط با هم سن و سالان و دوستی با آنهاست. این دوستی، با یک ارتباط اولیه کلید می خورد و در ادامه، وارد فاز گفتگو و بازی می شود. حالا تصور کنید که فرزندِ شما در برقراریِ ارتباط کلامی ضعیف باشد و یا پس از ارتباطِ اولیه، قادر به گفتگو و تبادل نظر با دوستش نباشد. طبیعتاً یکی از مهمترین روشهای ارتباطی را از دست می دهد و ادامه ی این ارتباط برایش مشکل می شود.

نکته ی دیگری که درباره ی مهارتِ بچه های کم حرف و گوشه گیر وجود دارد اینست که آنها برای تبدیلِ افکارِ خود به مجموعه ای از کلمات و جمله سازی، به اندازه ی کافی تمرین نکرده اند. به همین خاطر، در زمانِ نیاز، دچار زحمت می شوند یا از خیرِ برقراریِ ارتباط می گذرند.

اگر کودکی را می بینید که اهل حرف زدن و یا پرحرفی ست، مطمئن باشید که او بارها کلماتِ مختلف و جملاتِ متنوع را به کار برده و از بازخوردِ آن، به این درک رسیده که کدام کلمات مؤثرترند و چطور جمله ای می تواند احساسِ او را منتقل کند. چنین کودکانی، به راحتی می توانند ارتباطِ کلامی برقرار کنند. به همین دلیل، با تعداد زیادی از هم سن و سالان شان در ارتباطند و معمولاً دوستانِ متعددی دارند.

اما ضعفِ کلامی و کمبودِ خودباوری در برخی از بچه ها، باعث می شود که آنها فرصتی برای تمرین انتقالِ منظور و ارتباط مطلوب با هم سن و سالان شان را نداشته باشند و به همین خاطر در این زمینه به اعتماد به نفسِ لازم نرسند.

 

 

 

ناتوانی در درخواست‎های عادی از معلم یا دوستان

چند بار فرزندتان، از اینکه نتوانسته حرفش را به معلم یا دوستش بزند، سرخورده و مغموم نزد شما آمده است؟ او می دانسته که تقصیرِ او نبوده، جواب سؤالِ معلم را بلد بوده یا نیاز داشته که احساسش را به دوستش بگوید، اما بلد نبوده چطور جمله سازی کند و چه بگوید.

اجازه گرفتن از معلم برای بیرون رفتن از کلاس، پاسخ دادن به سؤالِ او یا پرسیدنِ یک سؤال، علاوه بر اعتماد به نفس، نیاز به بیانِ رسا دارد. وقتی صدای دانش آموزی آهسته است، معلم ترجیح می دهد به سؤال کسانی پاسخ دهد که توجه او را بیشتر جلب کرده اند. این امر، اجتناب ناپذیر است و ایرادی به معلم وارد نیست. مسئله، فن بیان فرزند ماست.

 

 

ناتوانی در “نه” گفتن و انجامِ کارِ نادلخواه

مواردی پیش می آید که فرزندِ شما می داند باید به دوستش “نه” بگوید، اما نمی داند چطور بگوید که او را ناراحت نکند یا خود را کوچک و ناتوان نشان ندهد. حرف گزافی نیست اگر بگویم بسیاری از اعتیادها، بخاطر ناتوانی در “نه گفتن” بوجود آمده است، زیرا شخص قادر به کنترلِ گفتگو به سمتِ یک پاسخِ منفی نیست و برای اینکه “یک بچه ی پاستوریزه” دیده نشود، ناچار به قبولِ تعارفِ دوستش است.

شاید بگویید “فرزندم روش نمیشه نه بگه” و منظورتان اینست که او اعتماد به نفس ندارد. ولی من به شما می گویم که دلیلِ اصلیِ اینکه نمی تواند “نه” بگوید اینست که فرزندتان بلد نیست از چه جملاتی برای پاسخِ منفی استفاده کند تا زشت و نازیبا جلوه نکند و این، به معنای نداشتنِ مهارتِ فن بیان در فرزند شماست. او در آن لحظه، ترجیح می دهد بجای تحملِ تبعاتِ “نه گفتن” ، کاری را انجام دهد که دلخواهش نیست.

مثلاً دوستش خوراکیِ او را می خواهد، پول یا یکی از وسایلِ مهمش را قرض می گیرد، از او می خواهد که در امتحان به او تقلب برساند یا همراهِ او سر قرار برود. احتمالاً فرزندِ ما تمایل ندارد که این موارد را انجام دهد، اما ترجیح می دهد دوستی اش را به هم نزند، چون بلد نیست هم “نه” بگوید و هم دوستی اش را حفظ کند. حتی در سطح بالاتر، بلد نیست چطور دوستش را متقاعد کند که آن کارِ اشتباه را انجام ندهد.

 

 

یک کتاب جامع و تمام عیار

کتاب کاربردی “فن بیان و اعتماد به نفس فرزندان” به شما کمک می کند تا تمرینات جامعی را برای ارتقای دو مهارتِ “فن بیان و اعتماد به نفس” فرزندتان بکار گیرید. با کلیک روی تصویر، می توانید نسخه ی دانلودی آن را نیز تهیه نمایید:

.

 

شروعی آسان و سریع

ما مثل یک مربی شنا، آموزشِ فن بیان را برای بچه ها، از یک محیط امن و بدونِ استرس شروع می کنیم (مثل یادگیری شنا از جای کم عمق). به این صورت که بچه ها با تمرینات غیرحضوری در اتاق خود، یادگیری مهارتِ فن بیان را شروع می کنند و پس از اینکه اصول و مهارت های اولیه را فرا گرفتند، وارد دوره های حضوری می شوند و مهارت هایی که فرا گرفته اند را جلوی دیگران تمرین می نمایند. بد نیست مقاله ی >>یادگیری غیرحضوری را هم ببینید.

این شروع، بدون هزینه و ریسک است. درس اول را به شما هدیه می کنیم تا اثرِ یک آموزشِ اصولیِ غیرحضوری را تجربه کنید و سپس در صورت تمایل، وارد گام های بعدی شوید. پس روی تصویر زیر بزنید و تحول فرزندتان را به چشم ببینید: