ترس بچه ها از “نه شنیدن”
همانطور که قبلاً گفته ام، یکی از مهمترین ابزارهای پیشرفت، درخواست کردن از دیگران در هنگام ضرورت است و این را باید اضافه کنم که مهمترین مانعِ این کار، ترس از “نه شنیدن” و طرد شدن است. فرقی نمی کند آدم بزرگ باشید یا کودک!
تأیید شدن در کودکان
میل به تأیید شدن و مورد احترام قرار گرفتن، در همه ی آدمها و در تمام سنین وجود دارد. هیچ کودکی دوست ندارد بخاطر کارش، او را دعوا کنند، حتی کودکان خردسال، از موقعیتی که مورد سرزنش و شماتت قرار گیرند، دوری می کنند. فراموش نکنیم که مورد تأیید بودن، خواستِ درونی و فطری انسان است.
اگر چه از فرزندمان می خواهیم که در مواقع نیاز، درخواست کند، ولی از بدِ ماجرا، این درخواست کردن، او را در شرایطِ “مورد پذیرش قرار نگرفتن” نیز قرار می دهد. طبیعی ست که این حالت، برایش ترسناک است. او دوست ندارد در مقابلِ درخواستِ خود، پاسخِ منفی بشنود. به این دلیل، خیلی از مواقع، تا زمانی که از جوابِ مثبت مطمئن نشود، “درخواست” نمی کند.
خیلی وقتها اگر درخواست کند، پاسخ مثبت می شنود، ولی از ترسِ اینکه “اگه بگه نه، چی؟” ، “اگه برخورد بدی بکنه، چی؟” به سمتِ درخواست کردن نمی رود و این، مانعی بزرگ برای رسیدن به خواسته ها و اهدافش است.
.
.
عادی شدنِ ” نه“
خیلی از اوقات، فرزندِ ما قادر به قدم برداشتن برای ایجاد ارتباط با یک غریبه یا ابرازِ خود و حتی یک درخواست ساده نیست، چون بصورت ناخودآگاه از جوابِ رد، بدش می آید و نگران است که نکند مورد بی توجهی و بی احترامی قرار گیرد. ما می خواهیم “نه شنیدن” برای فرزندمان، موضوعی عادی و طبیعی باشد، نه یک چالشِ نگران کننده. زمانی اعتماد به نفس فرزندمان بالا می رود که از شنیدنِ پاسخ منفی نترسد و اقدام کند، درخواست کند و پاسخ منفی برایش دردناک به نظر نرسد.
اگر او به این فکر کند که “می ترسم بگه نه! اگه قبول نکنه چی؟” به احتمال زیاد، وارد عمل نخواهد شد و به سرعت، توجیهی برای انجام ندادن آن کار پیدا خواهد کرد. شاید به این نتیجه برسد که “اصلاً از خیرِ این درخواست می گذرم و شرایط را تحمل میکنم، چون “خیلی” هم موضوع مهمی نیست”، اما این تصمیم نیز، دو اثر مخرب دارد.
- اول اینکه نیازش برطرف نمی شود و او را آزار می دهد،
- دوم اینکه، ضمیرِ خودآگاهِ او این پیام را دریافت می کند که “از یه درخواست کردن هم ناتوانم و اُرضه ندارم”.
این اتفاق، بارها در زندگی فرزندمان تکرار می شود و هر بار، احساسِ او را نسبت به خودش، بدتر می کند و خودباوری اش را پایین می آورد. از طرف دیگر، اگر او برای “نه شنیدن” آماده نباشد، فرصتهای زیادی را از دست خواهد داد.
.
.
بسترسازی ذهنی
اولین قدم برای عادی شدن “نه شنیدن” در فرزند ما، بسترسازی در ذهن اوست. در واقع بسترِ ذهنی این مهارت در فرزند ما، با یادگیری و درک حقوق انسانی او فراهم می شود. وقتی او می فهمد که حق دارد به درخواست دیگران، پاسخ منفی دهد، پس به این درک می رسد که دیگران هم این حق را دارند که به هر دلیلی که برای خودشان محترم است، درخواست او را نپذیرند و پاسخ منفی دهند. او به این نتیجه می رسد که پاسخِ منفیِ طرف مقابل، کاملاً طبیعی ست و نشانه ی بی احترامی به او نیست. این درک، به او کمک می کند که جواب “نه” را راحت تر بپذیرد و ناراحت نشود.
چنین دیدگاهی باعث می شود بدون نگرانی، درخواست کند و بسیاری مواقع که فکرش را هم نمی کرد، با پاسخ مثبت روبرو شود و این، یک دریچه ی جدید به رویش باز می کند و امکان تازه ای را می آفریند که برایش مفید است. به این ترتیب، اعتماد به نفسِ او برای درخواست و اقدام، بالا می رود. این یعنی داشتن یکی از ابزارهای لازم برای موفقیت. هدفِ “تربیت هوشمندانه فرزند” نیز همین است:
.
.
.
تمرین “نه شنیدن“
برای انجامِ این تمرین، بایستی شرایطی را برای فرزندتان مهیا کنید که پاسخ “نه” بشنود. به این ترتیب که ابتدا از نزدیکان و سپس از افراد غریبه، درخواستهایی کند که می داند پاسخِ آن منفی ست. قرار است فرزندتان در معرض شنیدنِ پاسخ منفی قرار گیرد و “نه” بشنود. شاید فکر کنید که “چه فایده ای داره، وقتی میدونه قراره “نه” بشنوه؟” ولی باید بگویم که قرار است یک تابو شکسته شود و همین یک قدم، تأثیر خود را خواهد گذاشت.
وقتی فرزند ما از ابتدا می داند که برای شنیدنِ پاسخ منفی، درخواست می کند، برای این پاسخ، آماده است و جوابِ رد، باعث دلخوری او نمی شود. در ابتدا از درخواستهای عادی و معمولی آغاز می کند. ابتدا از نزدیکان و دوستانش شروع می کند. ابتدا او و طرف مقابلش می دانند که این فقط یک تمرین است، اما به مرور، به این باور می رسد که شنیدن پاسخ منفی “وحشتناک” نیست و به تجربه می بیند که اگر کسی به او جواب رد داد، احتمال دارد دیگری، درخواست او را بپذیرد، حتی اگر برای شنیدنِ “نه” جلو رفته باشد.
.
.
قوانین این تمرین
با توجه به اینکه فرزند ما قرار است درخواستی کند که به احتمال زیاد، پاسخِ آن منفی ست، این خطر وجود دارد که درخواست های خارج از منطق و قاعده به ذهنش برسد و باعث دردسر شود. به همین خاطر قبل از شروع تمرین، بایستی درخواستِ مورد نظر را با قوانین زیر محک بزند و از خود بپرسد که آیا:
- به کسی بی احترامی نمی شود؟
- کسی را اذیت نمی کند یا به کسی آسیب نمی رساند؟
- غیراخلاقی و بی ادبی نیست؟
اگر درخواست مورد نظر، این سه شرط را برآورده کرد، می تواند بعنوان تمرین، استفاده شود.
.
.
از >> اینجا وارد دوره مقدماتی “فن بیان فرزندان” شوید
.
.
مثالهای پیشنهادی
بهتر است در شروع کار، از خانواده ی خود درخواست هایی کند که “نه” بشنود. پس بعنوان مثال، سراغ مادرش می رود و می گوید:
“مامان میشه با دوستام برم بیرون؟” ، “مامان میشه فردا مشقام رو ننویسم؟” ، “اجازه میدی رانندگی کنم؟”
یا سراغ خواهر و برادرش می رود و می پرسد:
“میشه لباست رو بپوشم؟” ، “میشه خواهش کنم فردا مدرسه نری و با من بازی کنی؟”
و سایر موارد. دیگران هم بایستی در کمال آرامش و جدیت، به او جواب منفی دهند و خواسته اش را رد کنند.
در ادامه، برای درخواست از افراد غریبه، بعنوان مثال می تواند یک اسکناس ۵ هزار تومانی به دست بگیرد و از افراد بخواهد که
“میشه این ۵ هزار تومنی رو برام خُرد کنید؟”
آنها به احتمال زیاد خواهند گفت که پول خرد ندارند و این یعنی دریافتِ پاسخ منفی. طبیعتاً این درخواست، یک درخواست عادیست و پاسخِ منفی به آن نیز نشانه ی بی احترامی به او نخواهد بود. او درخواست می کند و جواب منفی می شنود.
به بچه هایی که در کارگاه های اعتماد به نفس شرکت می کنند، تأکید می کنم که شنیدنِ هر پاسخِ منفی، نشانه ی یک موفقیت، برای شماست و بایستی در دل، به خودتان بگویید: ” آفرین به خودم که یه “نه” دیگه شنیدم و ناراحت نشدم!”.
با تکرار این تمرین، “نه شنیدن” برای فرزندتان عادی می شود. ناگفته نماند که در این بین، برخی افراد هم درخواست او را می پذیرند و به او پاسخِ مثبت می دهند. او سورپرایز خواهد شد، چون منتظرِ پاسخِ منفی بود، اما “بله” شنید و این به شدت برایش لذتبخش است و ذهنیتِ او را تغییر می دهد و می فهمند که حتی اگر برای شنیدن پاسخ منفی جلو برود، ممکن است کسی درخواست او را بپذیرد و خواسته اش را برآورده کند.
.
یک کتاب جامع و تمام عیار
این مقاله، بخشی از کتاب کاربردی “فن بیان و اعتماد به نفس فرزندان” بود، که اگر علاقمندید تمرینات جامعی را برای ارتقای این دو مهارتِ فرزندتان بکار بگیرید، می توانید از این کتاب بهره ببرید. جهت تهیه ی کتاب، روی تصویر بزنید:
