چطور فن بیانم را بهتر کنم؟
در این مقاله سعی می کنیم روند بهبود فن بیان را بصورت سیر تکاملِ آیتم های فن بیان توضیح دهیم. این روند به شما کمک می کند تا ایرادِ احتمالی فن بیانِ خود را با در نظر گرفتن هر یک از این مراحل، بررسی و رفع نمایید. پس با دقت، مطالعه را شروع کنید !
مفهوم فن بیان
در ابتدا لازم است درک درستی از مفهوم فن بیان داشته باشیم تا آن را با سایر مهارت ها و یا توانمندی ها اشتباه نگیریم. فن بیان، تعریف ساده و مشخصی دارد. بطور خلاصه و کوتاه عبارتست از توانایی انتقالِ منظور به مخاطب. برای درکِ بهتری از مفهوم فن بیان، شاید بهتر باشد مقاله ی قبل با عنوانِ >> فن بیان یعنی چی را مطالعه نمایید.
.
اصلاحِ ذهنیت
با توجه به اینکه “فن بیان” از نوعِ مهارت است و فقط با تمرین بهبود پیدا می کند، قبل از شروع تمرینات مربوط به آن، ضروری ست که این باورِ ذهنی را در خود بسازیم که هر یک از توانمندی های فن بیان در ما، قابل رشد و بهبود است. شاید فکر کنید که “خب، این رو میدونم”. اما تجربه نشان داده که دانستن کافی نیست و بایستی آن را باور کرد. خیلی از فراگیران، در عمل، با نوعی سدِ ذهنی روبرو می شوند که مانع از تمرینِ بیشترِ آنها می گردد. این سدِ ذهنی می گوید که “من اینجوریم، اینطوری بزرگ شده م، ژنتیکِ منه، همه ی خانواده مون اینطورین، مگه بهتر از اینم میشه، نمی تونم، و …”
این ذهنیت مربوط به طرز فکر ثابت است که در مقابلِ طرز فکر رشد قرار دارد و میزانِ پیشرفت هر کسی را معین می کند. در >> این مقاله توضیحات صوتی مفیدی را ارائه داده ایم، حتماً آن را بشنوید.
.
.
راه های انتقال پیام
برای انتقال یک پیام، ۳ روش و یا ترکیبی از آنها وجود دارد. این سه روش عبارتند از:
- ارسال متن پیام
- ارسال ویس یا توضیح صوتی
- استفاده از زبان بدن
در حالت عادی و در مکالمات روزمره، ما از هر سه روش استفاده می کنیم. یعنی به تلفن همراه شخص مقابل، پیام می دهیم، با او تلفنی صحبت می کنیم یا رودررو حرف می زنیم. وقتی پیام می فرستیم، فقط از روش ۱ استفاده کرده ایم. در حالت مکالمه ی تلفنی یا ارسال ویس، فقط از روش ۲ بهره می بریم و در صورت مکالمه ی حضوری، هر دو روش ۲ و ۳ را به کار می بریم. طبیعتاً اگر در کشور غریبی باشیم که به زبان آنها آشنایی نداریم، مجبوریم تنها از روش ۳ برای برقراری ارتباط و انتقال پیام استفاده نماییم.
.
ارسال متن
به لطف ورود تکنولوژی و گسترش شبکه های اجتماعی، ارسال متن برای انتقال پیام یا حل و فصل یک موضوع، بسیار مرسوم است. اما متأسفانه نقص بزرگی در این روش وجود دارد. بر اساس تحقیقات، ارسالِ متن به تنهایی، تنها می تواند ۷ درصد از مفهوم و منظورِ شخص را انتقال دهد. این در حالی ست که متنِ مورد نظر، از کلماتِ مناسب و بجا استفاده نماید و دچار گزافه گویی نشود. در نظر بگیرید که ناتوانیِ متن در انتقالِ منظور و مفهوم، چطور می تواند برای حل و فصل اختلافات و سوءتفاهمات کمک کننده باشد. بهتر است بگوییم چطور باعث سوءتفاهماتِ بیشتر می شود!
چون در مورد فن بیان صحبت می کنیم، طبعاً توضیح درباره ی روشِ ارسال متن در این مقاله نمی گنجد. اینکه چطور متن ارسالیِ ما می تواند بهترین اثرگذاری را داشته باشد و همان ۷ درصد را تأمین کند، بستگی به شیوه ی نگارش و دایره واژگانِ ما دارد. شاید تمرینات مربوط به افزایش دایره واژگان بتواند در این زمینه مؤثر باشد. چون عموماً افراد، هنگام ارسال متن، جملاتی را تایپ می کنند که می خواستند بیان کنند و این دقیقاً، اهمیت دایره واژگان را نشان می دهد.
تنها برداشت کاربردی و نتیجه ای که می توان از این قسمت گرفت، اینست که سعی کنید برای موارد بحث برانگیز و چالش ساز، از تبادل متن استفاده نکنید. این کار، نه تنها موضوع را حل و فصل نمی کند، بلکه به اختلافات و سوءتفاهمات می افزاید.
.
.
جلب توجه مخاطب
اگر به روش معمول و عادی، برای مخاطب خود صحبت کنیم و دلخوش باشیم که در حالِ گوش دادن و فهمیدن حرف های ماست، راه را اشتباه می رویم. در بیشترِ زمان ها که مخاطب در حالِ نگاه کردن به ماست، به چیزِ دیگری فکر می کند و معمولاً پس از اتمامِ صحبت های ما، بخش هایی از صحبت های ما را نشنیده و درکِ درستی از حرف های ما نداشته است. گاهی اوقات برداشت او از صحبت های ما اینست که “چیز مهمی نگفت”.
ذهن انسان قدرت پردازش بالایی دارد و نمی تواند روی موضوعی که کسل کننده است یا به خوبی بیان نمی شود، تمرکز کند و باقی بماند. ذهنِ ما، زمانی که صحبت های سخنران دچار مکث یا اختلال می شود، در یک آن، سراغ موضوعِ دیگری می رود و مشغولِ فکرِ دیگری می شود. بدون اینکه قصد و اراده ای از طرفِ ما در میان باشد. به همین خاطر، با توجه به نمودار توجه مخاطب، بایستی بلافاصله بعد از شروع صحبت، از تکنیک مناسبی برای نگه داشتن توجه مخاطب استفاده نماییم و همچنین در میانه ی صحبت نیز، متوجه انحرافِ ذهن مخاطب از صحبت های خود باشیم و ذهنِ او را مجدداً حاضر کنیم.
به این ترتیب، یکی از مهمترین مهارت های فن بیان، جلب توجه مخاطب در ابتدا و میانه ی صحبت است. تکنیک “اتصال با مخاطب” در شروعِ صحبت و “تغییر موضوع و بکار بردن تنوع” در بدنه ی صحبت، از جمله ی این تکنیک هاست. توضیحات بیشتر را از >> این مقاله بخوانید.
.
.
اهمیت بیان و کلمات
ما لازم است بتوانیم احساس، منظور یا پیام خود را در قالب جملات بیان کنیم. صحبت کردن، سریع ترین و ساده ترین روش برای انتقال منظور است، اما برای انجام این کار، نیاز به مهارت های متنوعی داریم. این مهارت ها عبارتند از:
- رسا بودن صدا
- تلفظ درست حروف و کلمات
- برخورداری از دایره واژگان متنوع
- روان بودن کلام
- استفاده از لحن مناسب
با توجه به اینکه هر یک از موارد فوق را در مقالات مختلف وبسایت faenho.ir تشریح کرده ایم، جهت تکرار و یادآوری، هر یک را بصورت اختصار توضیح می دهیم تا درک بهتری حاصل شود.
.
رسا بودن صدا
شاید بارها برایتان پیش آمده باشد که با شخصی صحبت می کنید، اما صدای او به قدری آهسته و بی رمق است که متوجه برخی کلمات او نمی شوید. در این حالت، برخی اطلاعاتِ ارسالی از شخصِ مقابل، از بین می رود و طبیعتاً منظورِ او به خوبی منتقل نمی شود. برخورداری از صدای رسا باعث جدی گرفته شدن نیز می شود و به فرد گوینده، اعتماد به نفس می بخشد. تمرینات صداسازی کمک می کند تا هر فردی بتواند قدرت تارهای صوتی خود را بالاتر ببرد (به موضوع طرز فکر برگردید) و صدایی رسا پیدا کند. توضیحات بیشتر را از >> این مقاله بخوانید.
.
تلفظ درست حروف و کلمات
باز هم بهتر است به تجربه ی شما برگردیم. حتماً بارها با افرادی برخورد کرده اید که کلمات را جویده جویده تلفظ می کنند و برخی حروف را (به اصطلاح) می خورند. ما معمولاً آن کلمه را متوجه نمی شویم و از گوینده می خواهیم که دوباره آن کلمه را تکرار کند. بیان کردن دقیق و واضح حروف و کلمات، وظیفه ی گوینده است تا مخاطب را به زحمت و تقلا نیندازد. در غیر اینصورت مخاطب ممکن است به ادامه ی صحبت، گوش ندهد و حواسش به چیز دیگری پرت شود. توضیحات بیشتر را از >> این مقاله بخوانید.
.
.
برخورداری از دایره واژگان متنوع
برای بیان هر حس و هر مفهوم، نیاز است تا کلمه یا عبارت متناسب با آن بیان شود. اگر از یک کلمه، برای بیان حالت های مختلف استفاده کنیم، منظور ما را به درستی منتقل نمی کند. مثلاً اگر همواره بجای کلمات: ترسناک، وحشتناک، دلهره آور، پر استرس و ناگهانی (که مفهومی نزدیک به هم دارند)، فقط از یکی از این کلمات استفاده کنیم، نمی تواند به شکل واقعی، منظور ما را بیان کند.
.
روان بودن کلام
داشتن کلامی روان و بدون تکیه کلام و مکث، تأثیر زیادی در جلب توجه و نگه داشتن تمرکز مخاطب دارد. در واقع اگر قادر نباشیم به شکل سلیس و روان صحبت کنیم، از نظر مخاطب، فردی حرفه ای و کاربلد به نظر نمی رسیم و ممکن است جدی گرفته نشویم. توضیحات بیشتر را از >> این مقاله بخوانید.
.
استفاده از لحن مناسب
اگر مشکلی در نحوه ی تلفظ کلمات نباشد، نوبت به لحنِ بیان می رسد. این بخش، مهمترین تفاوت بین پیامِ متنی و صوتی ست و بخاطر انتقال ۳۸ درصد از اطلاعات، از اهمیت زیادی برخوردار است. اصولاً پیام متنی به این دلیل باعث سوءتفاهم می شود که ممکن است با لحن اشتباهی خوانده شود. زمانی یک پیام صوتی یا مکالمه ی تلفنی می تواند کمک کننده باشد که لحن بکار رفته در آن، به درستی و بجا صورت گیرد. توضیحات بیشتر را از >> این مقاله بخوانید.
.
.
استفاده از ساختار استاندارد
هر پیام مهمی را که بخواهیم به مخاطب یا مخاطبین خود منتقل نماییم، بایستی از ساختارِ استانداردی که شامل: “شروع، بدنه ی پیام، جمع بندی و دعوت به اقدام” است، استفاده نماییم. فرقی نمی کند کجا صحبت می کنیم، در چه موضوعی و چه کسانی را مخاطب قرار می دهیم. در هر حال، بایستی این ساختارِ استاندارد، رعایت شود تا صحبتِ ما، شکل و شمایلِ مناسبی به خود بگیرد. البته این ساختار، قالب کلی را تشکیل می دهد و بخش اصلی پیام که “بدنه پیام” نام دارد نیز بایستی دارای ساختارِ مختص به خود باشد.
.
ساختار بدنه صحبت
برای اینکه پیام خود را به شکل کامل انتقال دهیم و خیالمان راحت باشد که همه چیز را گفته ایم و در عین حال، زیاده گویی نیز نکرده ایم، بهتر است ساختارِ مناسبی را برای بدنه ی صحبتِ خود انتخاب کنیم. این ساختار، بسته به موضوعِ مورد بحث، می تواند یکی از موارد زیر باشد:
- وضعیت فعلی، وضعیت مطلوب، روش تغییر
- چی هست، چرا مهمه، چطور انجام بشه
- نکته، دلیل آن، مثال، تکرار نکته
- صحنه پردازی، شخصیت پردازی، اتفاق، نتیجه
آموزش کامل ساختارهای صحبت را می توانید در دوره ی مقدماتی فن بیان بزرگسال دریافت نمایید:
.
دوره مقدماتی “فن بیان بزرگسال” (کلیک کنید)
.
.
زبان بدن
توجه شما را به این موضوع جلب می کنم که بیان و لحن، در بهترین حالت، تنها می تواند ۳۸ درصد از مفهوم و فحوای پیام را منتقل نماید. یعنی در صورت انتخاب کلمات مناسب و بکارگیری لحن درست و برخورداری از کلام رسا و واضح، جمعاً ۴۵ درصد از محتوای پیام منتقل می شود. بیشترین سهم در انتقال مفهوم و منظورِ ما را، زبان بدن تشکیل می دهد.
تحقیقات نشان می دهد، زبان بدن به تنهایی، ۵۵ درصد، یعنی بیش از نیمی از منظور و احساسِ ما را به مخاطب انتقال می دهد. این اعداد و آمار، گویای اینست که بهترین حالت برای انتقال پیام، حالت حضوری و رودررو با مخاطب است. برای بهبودِ زبان بدن، نکات مهمی را در کتاب “درخشش با فن بیان” ارائه کرده ایم که نسخه ی الکترونیکی آن را می توانید بصورت رایگان از >> این لینک دریافت نمایید.
.
.
جمع بندی و دعوت به اقدام
وقتی صحبت های ما به اتمام رسید، حتماً بایستی جمع بندی داشته باشیم و نتیجه ی صحبت های خود را در چند جمله خلاصه کنیم. این جمع بندی به مخاطب کمک می کند تا مجدداً مطلب را یادآوری کرده و درک نماید. پس از جمع بندی، قدم آخر و مهم بعد، دعوت به اقدام است.
با توجه به اینکه هدف از صحبت های ما، همواره ایجاد یک تغییر در ذهنیت یا رفتارِ مخاطب است، دعوت به اقدام کمک می کند تا این تغییر، تسهیل یابد. به این ترتیب که بایستی بلافاصله اولین، ساده ترین و دم دست ترین اقدام برای رسیدن به این تغییر را به مخاطبِ خود معرفی و پیشنهاد کنیم. به او کمک کنیم تا در زمان و شرایط مناسب، این اقدامِ ساده را انجام دهد و برای برداشتن قدم های بعدی، راه بیفتد. اگر بتوانیم این کار را با موفقیت انجام دهیم، به این معناست که فن بیانِ بالای ما توانسته است، تأثیر مطلوبی روی مخاطب بگذارد.
.
شروع حرفه ای
تمام آیتم ها و مهارت های معرفی شده، سالهاست در دوره ی حرفه ای و خصوصی ۲۸ روزه، بصورت غیرحضوری ارائه می شود. اگر تصمیم دارید بصورت حرفه ای، روی فن بیان خود کار کنید و به شکل اصولی و تحت مربیگریِ مستقیمِ من، روی این مهارت خود کار کنید، روی تصویر زیر کلیک نمایید و توضیحات این دوره را مطالعه فرمایید:
.
