اعتماد به نفس چیست؟

اعتماد به نفس یک خودباوریِ درونی همراه با اقدام است. خودباوری نسبت به خود، به توانایی خود و به قابلیت های خود. اگر این خودباوری، درست باشد، منجر به اقدام در جهتِ هدف و خواسته می شود. کسی که اعتماد به نفس دارد، باور دارد که می تواند از پسِ انجام یک کار برآید.

.

چه زمانی اعتماد به نفس داریم

کار یا اقدام مورد نظر در دو حالت قابل بیان است: حالت اول زمانیست که آن کار، اقدامی باشد که او بارها انجام داده و یا مهارت انجام آنرا دارد. حالت دوم زمانیست که قبلاً آن اقدام یا فعالیت را انجام نداده و مهارت انجام آنرا نیز ندارد.

اعتماد به نفس یعنی اینکه فرد معتقد است چه آن کار را قبلاً انجام داده و مهارت انجام آنرا داشته باشد و چه انجام نداده و مهارت لازم را نیز نداشته باشد، از پس انجام آن برخواهد آمد. از این جهت که به خود ایمان دارد اگر مهارت لازم را دارا نیست، آنرا فرا خواهد گرفت.

اعتماد به نفس یعنی اینکه اگر دیگران توانسته اند کاری را انجام دهند، من نیز خواهم توانست. از این بالاتر زمانیست که آن اقدام، هنوز توسط کسی انجام نگرفته و شخص، به خود ایمان دارد که قادر به انجام آن، بعنوان نفر اول است.

.

از کجا می آید؟

همانطور که اشاره شد، اعتماد به نفس از یک باور درونی نشأت می گیرید و فرد را به اقداماتی وادار می کند. در مورد باور و نحوه ی شکل گیری آن مقالات متعددی در سایت قرار گرفته است که می توانید از اینجا مطالعه نمایید.

باورهایی مثل اینکه “من توانایی دارم، من می توانم یاد بگیرم، من قادرم مهارت لازم را بدست آورم و این قدرت در وجود من هست”، هر یک ممکن است در محیط خانواده و یا مدرسه به انسان داده شود و یا بالعکس از او گرفته شود و اعتماد به نفس او را تضعیف کند.

.

این مقاله را هم بخوانید (روی تصویر بزنید)

.

.

رابطه با عزت نفس

اعتماد به نفس یکی از پیامدهای برخورداری از خودباوری و عزت نفس است. اگر کسی از خودباوری برخوردار باشد، دارای اعتماد به نفس نیز هست، اما داشتن اعتماد به نفس لزوماً به معنای برخورداری از عزت نفس نیست. زیرا ممکن است بخاطر مهارت زیاد در کاری و انجام چندین باره ی آن، به اعتماد به نفس در آن کار رسیده باشد، اما در کار دیگر، اعتماد به نفس نداشته باشد.

مثلاً دانشجویی که مهارت بالایی در تحقیق و کسب اطلاعات دارد و در این مورد دارای اعتماد به نفس بالایی است، لزوماً در برقراری ارتباط با دیگران نیز اعتماد به نفس نخواهد داشت و ممکن است در این مورد بسیار خجالتی و گوشه گیر باشد. اما اگر برای خود ارزش قائل باشد و عزت نفس و خودباوریِ بالایی نیز دارا باشد، به خود پیام مثبت می دهد که اگر چه با فردی ارتباط ندارد، اما شایسته ی بهترین ارتباطات با افراد موفق و داناست. به این ترتیب، وارد اقدام می شود.

.

اگه نداشته باشید …

اگر کسی در زمینه ای اعتماد به نفس نداشته باشد، به آن نزدیک هم نمی شود، حتی گاهی به آن فکر هم نمی کند. برای اینکه ادراک بهتری پیدا کنید، سؤالی از شما می پرسم: آیا تا بحال به نوشتن کتاب فکر کرده اید؟ خیلی از افراد وقتی این سؤال را می شنوند، اولین چیزی که به ذهنشان خطور می کند اینست که “من و کتاب نوشتن؟ مگه میشه؟”

اگر تا بحال به این موضوع فکر هم نکرده اید، بخاطر اینست که در این زمینه اعتماد به نفس شما صفر است، بخاطر همین ذهن شما، خود را درگیر آن نیز نمی کند. اما اگر قبلاً به سرتان زده است و از کنارِ آن گذشته اید، به این دلیل است که اعتماد به نفستان در این زمینه پایین است و باید روی آن کار کنید.

در هر صورت بهتر است بدانید که من هم که در حال حاضر هفت عنوان کتاب نوشته ام، قبلاً از این موضوع سریعاً رد می شدم، اما توانستم اعتماد به نفس آنرا بدست آوردم. یعنی خودباوری و مهارت انجامِ آن را در خود ایجاد کردم.

.

.

یک تحقیق عالی

دکتر سلیگمن روانشناس سرشناس امریکایی، تحقیق جالبی را انجام داده است که حقیقت مهمی را در رابطه با احساس توانایی روشن می سازد. ایشان در یک آکواریوم، دو ماهی قرار داد، یکی گوشتخوار و دیگری معمولی، و برای اینکه ماهی کوچک توسط دیگری خورده نشود، یک دیواره ی شیشه ای بین آندو قرار داد.

زمانیکه ماهی گوشتخوار، ماهی کوچولوی خوشمزه را می دید، برای خوردن آن حمله ور می شد، اما سرش به شدت با دیواره ی شیشه ای نامرئی برخورد می کرد و مانع از پیشروی او می شد. پس از چند بار تلاش و برخورد با مانع، به این نتیجه رسید که نمی تواند ماهی خوشمزه را بخورد و اصطلاحاً روزیِ او نیست.

.

.

در این مرحله، آقای سلیگمن دیوار شیشه ای را برداشت و ماهی کوچولوی بی دفاع، در دسترس صیاد خود قرار گرفت. اما اتفاق جالبی افتاد. وقتی ماهی کوچولو از کنار ماهی گوشتخوار عبور می کرد، ماهی گوشتخوار هیچ حرکتی برای بدست آوردن آن نمی کرد. گویا باور کرده بود که توانایی صید آنرا ندارد.

آقای سلیگمن به این آگاهی رسید که چیزی تحت عنوان “درماندگیِ آموخته شده” در انسان ها وجود دارد که بخاطر تجربیاتِ ناکامِ قبل، در فرد شکل می گیرد و باعث می شود خودباوریِ او برای انجامِ یک کارِ مشخص، از بین برود.

.

.

قابلیتهای انسان

نکته ی مهمی که در ارتباط با انسانها وجود دارد که از دید بسیاری افراد مخفی مانده است، ویژگی یادگیری و تطبیق پذیری آدمی ست که او را از سایر موجودات متمایز می سازد. اگر من قادر به انجام کار معینی نیستم، این قابلیت در من قرار داده شده است که آنرا فرا بگیرم و مانند فردی شوم که آن کار را با مهارت بالا انجام می دهد.

.

نشانه

نشانه ی داشتن اعتماد به نفس چیست؟ چطور بفهمیم اعتماد به نفس داریم یا خیر؟ یک راه ساده و درونی برای تشخیص اینکار وجود دارد. اگر کسی در زمینه ی پیش رو، دارای اعتماد به نفس باشد، با خود بصورت مثبت صحبت می کند. با خویشتن خود گویی مثبت دارد.

زمانیکه قصد دارد به کاری بپردازد، در ذهن خود این گفتگو را می شنود که ” کاری نداره قبلاً هم انجامش داده­ م”، “برام کار سختی نیست”، ” چیزی نیست می تونم انجامش بدم”، “من از پسش بر میام” و … . اگر عکس این جملات را در ذهن خود بشنود، به معنی آنست که در آن زمینه اعتماد به نفس ندارد. 

در مقالات بعد، درباره ی روشهای عملی تقویت اعتماد به نفس صحبت خواهیم کرد.

امیر احمدی

از آموزش مقدماتی “اعتماد به نفس” شروع کنید (کلیک)